Elektrik Akımına Karşı Gelen Devre Elemanı: DİRENÇ
Direnç, elektrik devrelerinde akımı sınırlamak, kontrol etmek veya belirli bir voltaj düşüşü yaratmak amacıyla kullanılan bir devre elemanıdır. Temel işlevi, Ohm Kanunu’na göre devreden geçen akım ile devre üzerindeki gerilim arasında bir ilişki kurarak akımın şiddetini sınırlamaktır. Birimi ohm (Ω) ile ifade edilir ve direncin değeri, üzerinden geçen akıma karşı gösterdiği zorluğun ölçüsüdür.
Direnç: maddenin cinsine (Özdirenç), uzunluğuna ve kesit alanına bağlıdır.
Direnç değeri iletkenin uzunluğuyla doğru orantılı, iletkenin kesit alanıyla ters orantılıdır.
Katı iletkenlerde bulunan serbest elektronları hareket ettirmek için devreye bağlanan üreteçler devrede akım oluşmasını sağlar.Üretecin oluşturduğu Potansiyel Fark (gerilim) sayesinde elektronlar hareketi esnasında iletkenin atomuna çarpması onların hareketini engellemeye çalışır. Bu engellemeye yani akıma karşı gösterdiği zorluk sonucunda dirençten akım geçtikçe ısınır.
Dirençler çeşitli tiplerde sınıflandırılabilir:
1. Sabit Dirençler (Fixed Resistors)
Direnç değeri sabittir, değiştirilemez.
Karbon Film Dirençler: Ucuz ve yaygın kullanımlı olup genelde düşük güç devrelerinde tercih edilir.
Metal Film Dirençler: Daha hassas ve kararlı, sıcaklık değişimlerine karşı daha dirençlidir.
Tel Sarımlı Dirençler: Daha yüksek güçlü devrelerde kullanılır; yüksek sıcaklıklara ve güce dayanıklıdır.
2. Ayarlı (Değişken) Dirençler (Variable Resistors)
Direnç değeri ayarlanabilir.
Potansiyometre: Mekanik olarak döndürülerek direnç değeri değiştirilebilir.
Trimpot: Kalibrasyon için kullanılan hassas ayarlanabilir direnç.
Reosta: Yüksek güçlü devrelerde akımı ayarlamak için kullanılan değişken direnç.
3. Özel Dirençler
NTC (Negatif Sıcaklık Katsayılı) Direnç: Sıcaklık arttıkça direnci azalır. Isı sensörlerinde kullanılır.
PTC (Pozitif Sıcaklık Katsayılı) Direnç: Sıcaklık arttıkça direnci artar. Aşırı akım koruması gibi uygulamalarda kullanılır.
LDR (Işığa Duyarlı Direnç): Işık yoğunluğuna bağlı olarak direnç değeri değişir. Aydınlatma devrelerinde kullanılır.
Kullanım Alanları
Dirençler, geniş bir yelpazede çeşitli elektronik cihaz ve sistemlerde kullanılır:
Gerilim Bölme: İki veya daha fazla direnç kullanılarak gerilim bölme devrelerinde, voltajın belli oranlarda bölünmesinde kullanılır.
Akım Sınırlama: LED, transistör gibi devre elemanlarının korunması için akımı sınırlandırma amacıyla kullanılır.
Filtreleme: RC devreleriyle birlikte kullanılarak sinyalleri filtrelemeye yarar.
Isı Sensörleri: NTC ve PTC dirençler sıcaklık ölçümü ve kontrolünde kullanılır.
Tuning ve Kalibrasyon: Potansiyometreler ses sistemlerinde ve ölçüm cihazlarında hassas ayarlar yapmak için kullanılır.
Dirençler, elektrik devrelerinin temel bileşenlerinden biridir ve birçok elektronik cihazın çalışmasında hayati rol oynar.
KAYNAKLAR
- Kapak Fotoğrafı: https://imeturkey.com/direncler-nedir-ne-ise-yarar/
- Resim 1: https://fizikdersi.gen.tr/direnc-nedir-nelere-baglidir/
- Resim 2: https://blog.direnc.net/direnc-nedir-renk-kodu-sembol-cesitleri/
- Video: https://www.youtube.com/watch?v=ikFSUa4GmFI
- Resim 3: https://www.serelektronik.com.tr/wp-content/uploads/1-4w-karbon-film-direnc.png
- Resim 4: https://trudyo.com/magaza/2-2k-1-4w-metal-film-direnc/
- Resim 5: https://www.ersinelektronik.com/urun/0-91r-5w-5-direnc-tel-sarimli
- Resim 6: https://www.cnc-marketi.com/sayfa/potansiyometre-nedir-nerelerde-kullanilir-nasil-calisir
- Resim 7: https://www.direnc.net/470k-yatik-trimpot
- Resim 8:https://www.fenbilim.net/2019/01/reosta-nedir.html
- Resim 9: https://www.direnc.net/20k-2mm-ntc
- Resim 10: https://www.robotistan.com/2k5-r-ptc
- Resim 11: https://www.prototipelektronik.com/arduino-icin-ldr-sensor-5mm-pmu501
