Uzay Çöplüğü ve Tehlikeleri

Uzay çöplüğü nedir?

Uzay çöplüğü, uzay araçlarının görevlerini tamamladıktan sonra yörüngede terk edilmesi veya araçların çarpışması sonucu oluşan ve terk edilip kullanılmayan uyduların dışında küçük cıvatalar ,uzaydaki insanların çöpleri ,makinelerden dökülen kurumuş boyalar ve birçok küçük parçada dahil Dünya yörüngesinde kontrolsüzce dolaşıp kullanılmayan insan yapımı her şeyin adıdır.

Uzay Çöplerinin Tehditleri

Yörüngede uzay çöplerinin miktarı hızla artmaya devam ediyor. Şu an uzay izleme ağları tarafından takip edilen yaklaşık 35.000 obje bulunuyor. Bunların yaklaşık 9.100’ü aktif yüklerken, diğer 26.000’i 10 cm’den büyük boyuttaki çöp parçalarından oluşuyor.Ancak, 1 cm’den büyük boyuttaki, (Bunlar  felakete yol açabilecek kadar büyükler) uzay çöplerinin sayısı bir milyondan fazla.

Bu parçalar saatte 28.000 kilometre hıza kadar ulaşabir yani bir mermiden yaklaşık 7 kat daha hızlılar.Bu hızda bir çarpışma, büyük hasarlara ve kayıplara yol açabilir, bu da sadece uyduları değil, uzay istasyonlarını ve insanları da etkileyebilir.

Birbirleriyle çarpışarak bölünebilirler yani daha fazla parçanın oluşmasına neden olurlar.Parçalar küçüldükçe tanımlanması daha zor bir hâle gelir ve 10 cm altı parçalar tanımlanamaz bu da yine istenmeyen sonuçlara yol açabilir.

Parçalar ne kadar bölünüp çoğalırsa uzay görevleride o kadar zorlaşır.Bu bazı uzay görevlerinin gecikmesi hatta yapılamaması gibi büyük sonuçlara yol açabilirken uzaydaki astronotların güvenliği hakkında sorunlara da yol açar.

Artan uzay kirliliği sonunucu ileride uzay gözlem ve araştırmalarına büyük bir zorluk çıkaracak gibi gözüküyor.

Uzay Araştırma Merkezlerinin Uzay Çöplüğünü Önleme Çalışmaları

ESA’nın (Avrupa Uzay Ajansı)  İsviçreli bir şirket olan ClearSpace ileClearSpace-1 Projesi: 2028’de gerçekleştirilmesi planlanan bu görev, yörüngedeki ,ESA’nın PROBA-1 uydusunu yörüngeden çıkarıp Dünya’ya geri gelmeyi hedefliyor.

NASA’nın “Capture” projesi: NASA, uzay çöplerini yakalamak ve onları güvenli bir şekilde yönlendirmek için robotik kollar ve diğer teknolojiler üzerinde çalışmaktadır.2023 yılında da bu soruna çözüm bulmak için araştırmalar yapan NASA 120.000 dolar ödül havuzuna sahip herkesin fikirlerini sunması için bir etkinlikte düzenlemişlerdi.Ayrıca uzay atıklarının geri dönüştürülebilmesi için projelerde geliştirmektedir.

Japonya Uzay Ajansı (JAXA), uzay çöplerini temizlemek için “KITE” adlı bir deney gerçekleştirmiştir. Bu deneyde, uzay aracına entegre edilen 700 metrelik bir kablo, elektrik akımı ve Dünya’nın manyetik alanı kullanılarak uzay çöplerinin yörüngesinin değiştirilmesi ve atmosferde yanarak yok olmalarını hedefliyor

Kaynaklar :

https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question22.html
https://www.nasa.gov/get-involved/nasa-seeks-solutions-to-detect-track-clean-               up-small-space-debris/
https://www.esa.int/Space_Safety/Space_Debris/ESA_Space_Environment_Report_2024
https://tr.euronews.com/next/2024/10/10/nasa-uzay-geri-donusum-projeleri-icin-27-milyon-euro-odeyecek
https://en.wikipedia.org/wiki/ClearSpace-1
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54567319