DÜNYA MOL GÜNÜ
Yazar Feyza AKDOĞAN 6 Kasım 2024 · Kimya / Kimya Mini Makaleler
Dünya Mol Günü, kimya bilimi ve Avogadro Sayısı’nın önemine dikkat çekmek amacıyla her yıl 23 Ekim’de kutlanır. Bu tarih, Avogadro Sayısı’nın yaklaşık değeri olan 6.02 x 10^23 sayısına ithafen sabah 6:02’den akşam 6:02’ye kadar olan zamanı simgeler (10/23 ve 6:02). Mol, belirli bir madde miktarını ifade eden bir ölçü birimidir ve 1 mol, 6.02 x 10^23 tane atom veya molekülden oluşur. Bu sayı, İtalyan bilim insanı Amedeo Avogadro’nun anısına “Avogadro Sayısı” olarak adlandırılır ve temel olarak kimyada madde miktarını saymak için kullanılır.
Amedeo Avogadro kimdir?:
Amedeo Avogadro, fiziksel kimyanın kurucularından biri olarak bilinen bir İtalyan bilim insanıydı. Aslında bir fizik profesörüydü ancak bulgularının çoğunu temellendirmek için matematiği kullanarak hem fizik hem de kimyada deneyler yaptı.
Avogadro, yaşamı boyunca hipotezi veya sabiti için hiçbir takdir görmedi çünkü parlak bir deneyci olarak değil, dikkatsiz biri olarak kabul edildi. Ayrıca hipotezini etkileyici bir deneysel sonuç gösterisiyle desteklemedi. Hipotezinin kabul görmemesinin bir diğer nedeni de çalışmalarının belirsiz dergilerde yayınlanmış olması ve belki de kendi zamanında yapılan kimyanın ana akımından çok izole edilmiş olmasıydı.
Avogadro’nun çalışması, hipotezini ortaya koymasından yaklaşık elli yıl sonra tanındı. Ölümünden iki yıl sonra, bir meslektaşı olan Stanislao Cannizzaro (1826-1910), Avogadro sayısının kullanımının kimyadaki birçok problemi nasıl çözebileceğini gösterdi. Bu kez Avogadro’nun makalesi daha geniş ve daha seçkin bir bilim insanı grubu tarafından daha dikkatli bir şekilde incelendi, böylece çalışması sonunda tanındı. Avogadro’nun çalışması, diğer bilim insanlarının daha fazla problemi çözmesine ve daha fazla teori geliştirmesine yardımcı oldu.
Avogadro sayısı kadar büyük bir sayıyı hayal etmek zordur. Büyüklüğü hakkında bir fikir olması adına, 262.000 mil karelik bir alana sahip olan Teksas eyaletinin tamamının 50 fit kalınlığında ince bir kum tabakasıyla kaplı olduğunu ve her kum tanesinin çapının 1/100 inç olduğunu varsayalım. Bu muazzam kum yığınında Avogadro sayısı kadar kum parçacığı olurdu. 1 mol buğday taneciği , insanlık tarihinde yetiştirilmiş buğday taneciklerinden fazladır.Saniyede milyarlarca işlem yapabilen çok gelişmiş bilgisayarların bile Avogadro sayısı kadar işlem yapabilmeleri için yaklaşık 20 milyon yıla ihtiyaç vardır.
Dünya Mol Günü’nün amacı, kimya bilimi konusunda farkındalığı artırmak ve öğrencilere kimyadaki kavramların anlaşılmasını eğlenceli bir yolla sağlamaktır. Dünya genelinde, okullarda ve üniversitelerde mol günü kutlamaları kapsamında çeşitli etkinlikler, deneyler ve projeler düzenlenir.
1991 yılından beri her yıl dünyada farklı bir tema ile kutlanan mol gününün bu seneki teması, ENCANTMOLE….
”Encanto” adlı filmde, Kolombiya dağlarında, sihirli bir evde yaşayan, özel güçleri olan bir ailenin hikayesi konu ediliyor. Encanto adı verilen sihirli yerde yaşayan Madrigal ailesinde bir kişi hariç her bir çocuk, kendisine özgü sihirli bir hediye ile kutsanıyor.
Biz de bu günü Bilfen Liselerinin 9 kampüsünde farklı etkinliklerle kutladık ve molün sihirli gücünü keşfettik.
Kaynaklar:
American Chemical Society (ACS). “National Chemistry Week – Mole Day.” https://www.acs.org
