Eşeysiz Üreme Temeli Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme; tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyümeyi, gelişmeyi ve yenilenmeyi sağlayan yeni hücre oluşturma şeklidir. Mitoz bölünme sonucunda kromozom yapısı ve sayısı değişmez. Bu nedenle mitoz bölünmede genetik bilgi doğrudan yavru hücrelere aktarılır. Mitoz hazırlık aşaması ve hücre bölünmesi evrelerinden oluşur.
İnterfaz Evresi (Hazırlık) Nedir?
Mitoz bölünme, interfaz olarak adlandırılan evreden sonra gerçekleşir. İnterfaz evresinde, hücre bölünmeye hazırlanır. Bu evrede hücrenin hacmi büyür organeller eşlenir (G1), DNA replikasyonu (S) ve eğer bir hayvan hücresi ise sentrozom kopyalanır. Her hücrenin mitoz bölünme geçirmediğini unutmamalıyız. Bu hücreler G1 evresinden sonra G0 adı verilen bir durgunluk evresine geçiş yaparlar.
Profaz Evresi Nedir?
Profaz evresinde, DNA’nın proteinlerle oluşturduğu yapı olarak adlandırılan kromatin yoğunlaşarak kıvrılır – sıkılaşır. Sıkılaştıkça kısalan ve kalınlaşan kromatitler mikroskop aracılığıyla görülebilen X şeklindeki kromozomları oluşturur. (kardeş kromatitler) Kardeş kromatitler, özdeş DNA çiftleridir ve kinetokor adı verilen bir noktada birleşir(sentromer). Eşlenen sentrozomlar da zıt kutuplara gider ve iğ ipliği denilen kromatitlere yapışabilen proteinler oluşmaya başlanır. iğ ipliği yapısı aslen mikrotübül proteinidir.
Metafaz Evresi Nedir?
Bu evrede hücre bütün kromozomların hücrenin ortasında sıralandığından ve iğ ipliklerine sağlam bir şekilde tutunduğundan emin olur . Eğer kromozomlar doğru sıralanmaz ise, ya da iğ ipliklerine tutunamazsa bölünme işlemi durur.çünkü kromozom sayısı farklı hücrelerin oluşması bazı gen kayıplarına sebebiyet vereceği için hücre kanserleşebilir. Bu evrede kromozomlar net göründüğü için sayı ve nitelik bakımından incele imkanı bulabilmekteyiz. Yani karyotip analizini gerçekleştirebiliriz. Bu analizi Kromozomal anormalilerin oluşup oluşmadığını incelemek için kullanabilmekteyiz. Bu teste Amniyosentez testi denir.
Anafaz Evresi Nedir?
Anafaz evresinde, kardeş kromatitler iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir. Bu şekilde kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması sağlanır. Bu evrede hücre,yeni oluşan yavru hücrelerde her bir eş kromozomun bulunur.
Telofaz Evresi Nedir?
Telofaz evresi kardeş kromozomların kutuplara çekilmesi ile başlar. Bu evrede çekirdek zarı kromozomların etrafında yeniden oluşur. Bu şekilde kromozomlar sitoplazmadan ayrılır. Bu evrede ayrıca kromozomlar yeniden çözülmeye başlar, iğ iplikleri kaybolur ve her bir yavru hücrede çekirdekçik yeniden oluşur.Kısaca telofaz evresi Profaz evresinin tam tersi şeklinde gerçekleşir. Telofaz evresinde ayrıca hücre sitoplazmasının bölündüğü evre olarak bilinen sitokinez başlar. Sitokinez bazen anafaz evresinde de başlayabilir. Yani Telofaz o’kadar hızlı gerçekleşir ki bazen gözle görülmeyebilir.
