Mitoz Bölünme ve Bu Bölünmenin Kanser İle İlişkisi
Resim-1: Mitoz Bölünme Safhaları
Mitoz bölünme nedir? Mitoz bölünme; tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyümeyi, gelişmeyi ve yenilenmeyi sağlayan yeni hücre oluşturma şeklidir.Bu nedenle mitoz bölünmede genetik bilgi doğrudan yavru hücrelere aktarılır. Çekirdek bölünmesi; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak dört evrede gerçekleşir.
Mitoz bölünme olmadan kanserin meydana gelmesi olanaksızdır. Bu nedenle mitoz ve kanser yakın ilişkilidir. DNA’da meydana gelen hasarların, yani mutasyonların birikmesi sonucunda hücre kontrolsüz çoğalmaya başlar. Kanser hastalığı en genel ifadeyle vücudun bir bölümündeki hücrelerin kontrolden çıkmasıyla başlamaktadır. Tüm kanser türleri anormal hücrelerin kontrol dışı çoğalmasıyla oluşmaktadır. Kanser, büyüme ve gelişimi sağlayan kontrol mekanizmalarının bozulması sonucu hücrenin kontrolsüz bölünmesiyle meydana gelen doku veya organlarda görülen bir hastalık türüdür.
Dünya’da en çok görülen ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır. Kanserin tarihi eski çağlara dayanmaktadır. Dünya Kanser Araştırma Fonu (WCRF) ‘in yayınladığı verilerde en çok kanser vakası 100 binde yaklaşık 470 kişi ile Avustralya’da, 438 ile Yeni Zelanda ile 374 ile de İrlanda takip etmektedir. Türkiye’deki oran ise 100 binde 144 kişi olarak bildirilmiştir. WCRF verilerinde 2018’de dünyada en sık görülen kanser çeşitlerinde ilk sırada akciğer kanseri bulunmaktadır.Türkiye’de Sağlık Bakanlığının verilerine göre her yıl ortalama 163 bin yeni kanser teşhisi konulmaktadır ve neredeyse günde 450 yeni kanser vakası bildirilmektedir. Cinsiyete göre ise erkeklerde görülme sıklığı sırayla; akciğer, prostat, kolorektal, mide, karaciğer; ölüme bağlı olarak ise akciğer, karaciğer, mide, kolorektal, prostat olarak sıralanmaktadır. Kadınlarda görülme sıklığı meme, kolorektal, akciğer, serviks, tiroid; ölüme bağlı olarak ise meme, akciğer, kolorektal, serviks, mide kanserleri olarak bildirilmektedir.
Kanserden korumaya yönelik önlemler şu şekilde sıralanabilir:
*Sigara başta olmak üzere tütün ürünlerinin hiçbirini kullanmamak
*Pasif içici olmama, dumansız alanlar oluşturmak
*Sağlıklı (normal) kiloya ulaşmak ve bunu korumak
*Yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmek
*Yeterli düzeyde fiziksel aktivite yapmak
*Alkollü içeceklerden uzak durmak
*Güneş ışınlarına fazla maruz kalmamak, dik geldiği zamanlarda uzak durmak ve koruyucu önlemler almak
*Çalışma ortamlarında kansere neden olabilecek maddelere karşı kaynağında koruyucu önlemler almak
*Radon başta olmak üzere radyasyon maruziyetini azaltmak
*Kadınlar için emzirmek
*Hepatit B ve HPV aşılarını yaptırmak
*Kentsel hava kirliliğinin azaltılması
*Katı yakıtları kullanmamak
*Kanser taramalarını yaptırmak
KAYNAKLAR:
İçerik: https://tektiklabilgielinde.saglik.gov.tr/kanser/kanserden-korunma/899-kanserden-korunma-yontemleri
İçerik: https://tubitak.gov.tr
İçerik:https://bilimgenc.tubitak.gov.tr
İçerik: https://hastane.deu.edu.tr
İçerik: https://kirikhankizaihl.meb.k12.tr
İçerik: https://dergipark.org.tr
Resim -1 : https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/mitoz-bolunme-nedir
Kapak Resmi: istockphoto.com/tr/fotoğraf/kök-hücre-bölünmesi-mikroskop-görünümü-embriyonik-hücrelerin-araştırılması
